Vôi hóa xương: Nguyên nhân, dấu hiệu, điều trị và phòng ngừa

Vôi hóa xương là tình trạng thường gặp, gây ảnh hưởng rất lớn đến khả năng vận động hàng ngày. Sự rối loạn này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể để lại biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị từ sớm. Vì vậy, việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa kết hợp theo dõi, thăm khám kịp thời là thực sự cần thiết.

Vôi hóa xương là gì?

Vôi hóa xương hay vôi xương là sự tích tụ Canxi ở mô cơ thể, thường xảy ra trong quá trình hình thành xương. Tình trạng này có thể là bệnh lý hoặc dấu hiệu lão hóa tự nhiên tùy theo từng trường hợp cụ thể. Xương bị vôi hóa chính là kết quả của việc cơ thể tự bảo vệ mình, hay nói cách khác là phản ứng tự nhiên trước chấn thương, nhiễm trùng và các rối loạn tự miễn dịch khác. (1)

Nhìn chung, xương bị vôi hóa là một dạng thoái hóa thường gặp, gây ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động, sinh hoạt hàng ngày. Nếu quá trình điều trị không được tiến hành sớm, tình trạng có thể tiến triển với nhiều biến chứng nghiêm trọng khác, thậm chí không thể phục hồi. Trong đó, hai dạng vôi hóa ở xương thường gặp nhất bao gồm:

Vôi hóa cột sống cổ

Cột sống cổ chịu trách nhiệm cho các hoạt động xoay, ngửa, cúi, gập và giữ thăng bằng cho phần đầu. Tình trạng vôi hóa ở xương xảy ra tại đây chủ yếu xuất phát từ tư thế nằm, ngồi không đúng hoặc chấn thương.

Vôi hóa cột sống lưng

Cột sống lưng rất dễ bị vôi hóa do chịu áp lực lớn từ trọng lượng cơ thể và tổn thương do vận động hàng ngày (đi, ngồi, nằm, mang vác…) gây ra. Tình trạng này thường xảy ra phổ biến ở giai đoạn sau 40 tuổi, ngoài ra, những người trẻ có thói quen ngồi nhiều, ít vận động cũng thuộc nhóm nguy cơ.

Dấu hiệu vôi hóa xương

Tùy theo từng vị trí hình thành, vôi hóa xương sẽ xuất hiện với những triệu chứng khác nhau, cụ thể như sau:

• Vôi xương xuất hiện bên trong khớp hoặc nằm sâu trong mô: Người bệnh sẽ rất khó nhận thấy triệu chứng rõ rệt.
• Vôi hóa xương hình thành gần da: Bề mặt da xuất hiện các vết sưng nhỏ.
• Vôi hóa xương phát triển ở vai: Cánh tay khó cử động bình thường do đau, phạm vi cử động bị hạn chế.
• Vôi hóa cột sống: Dây thần kinh cột sống bị chèn ép, gây tê hoặc đau cánh tay, chân hoặc các vùng khá trên cơ thể. Nếu các gai mọc vào sâu bên trong còn có thể dẫn đến hẹp ống sống, gây khó khăn cho việc đứng thẳng và đi lại.
• Vôi hóa phát triển ở đầu gối: Người bệnh cảm thấy khó khăn khi thực hiện các cử động bình thường như di chuyển lên xuống cầu thang, ra vào xe ô tô…
• Vôi hóa phát triển ở gót chân: Người bệnh cảm thấy khó khăn khi chạm đất hoặc đi lại.
• Vôi hóa phát triển ở cột sống cổ: Tình trạng này khiến động mạch hoặc tĩnh mạch bị chèn ép, lưu lượng máu đến não bị hạn chế, ngoài ra khí quản cũng có thể bị đè lên gây ra hiện tượng khó nuốt.

Nguyên nhân xương bị vôi hóa

Vôi hóa xương xuất phát từ một số nguyên nhân chủ yếu như sau: (2)

• Nhiễm trùng.
• Rối loạn chuyển hóa Canxi.
• Rối loạn di truyền hoặc rối loạn tự miễn dịch gây ảnh hưởng đến hệ thống xương hoặc các mô liên kết.
• Tình trạng viêm kéo dài dai dẳng, gây tổn thương các mô, kích thích cơ thể giải phóng Protein liên kết với Canxi thành khối cứng.
• Xương bị căng thẳng hoặc tổn thương: Trong trường hợp này, Canxi sẽ di chuyển theo đường máu đến vùng bị thương để tiến hành sửa chữa, dẫn đến hiện tượng tích tụ Canxi, dần cứng lại khi không được phát hiện và điều trị kịp thời.
• Nhiều quan niệm sai lầm vẫn cho rằng thói quen ăn uống nhiều Canxi là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng xương bị vôi hóa. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã không tìm ra mối liên hệ giữa hai yếu tố này.

Yếu tố nguy cơ

• Phụ nữ trên 40 tuổi.
• Người có lối sống ít vận động, khiến Canxi tích tụ lại trong các mô mềm thay vì đưa đến những nơi cần thiết để duy trì độ chắc khỏe cho xương.
• Sự lão hóa.
• Gân bị tổn thương.
• Di truyền.
• Hoạt động bất thường của tuyến giáp.
• Một số chất do cơ thể sản xuất để chống lại chứng viêm.
• Các bệnh liên quan đến chuyển hóa, bao gồm cả tiểu đường.

Biến chứng vôi hóa xương có thể gặp phải

Vôi hóa xương sẽ trở thành vấn đề đáng lo ngại khi vị trí, hình dạng hoặc kích thước gây tổn thương mô. Một số biến chứng điển hình có thể kể đến như sau:

• Vôi hóa làm cứng, tắc nghẽn mạch máu ở tim, não, thận.
• Vôi hóa dần dẫn đến hình thành các chồi gai, chồi xương ở dây chằng cạnh đốt sống, khi kích thước quá lớn sẽ bắt đầu chèn ép dây thần kinh, về lâu dài dẫn đến yếu cơ, thậm chí mất chức năng vận động.
• Kích thích các mô xung quanh, dẫn đến viêm.
• Một số trường hợp vôi hóa lan rộng đến vai, tay, chân khi dây thần kinh bị chèn ép hoặc tổn thương, gây đau nhức nghiêm trọng.

Phương pháp chẩn đoán

Đối với tình trạng vôi hóa xương, ban đầu, bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe, đặt một số câu hỏi liên quan đến vị trí đau nhức, mức độ đau và triệu chứng cụ thể. Sau đó, các phương pháp chẩn đoán có thể được thực hiện để đảm bảo đưa ra kết luận chính xác nhất, bao gồm: (3)

• Chụp X-quang: Phương pháp chụp X-quang sẽ sử dụng bức xạ điện từ để thu được hình ảnh về xương, các cơ quan bên trong cơ thể và lượng Canxi dư thừa tích tụ trên xương.
• Siêu âm: Siêu âm có thể được chỉ định thực hiện nhằm phát hiện các vết cặn Canxi kích thước nhỏ mà phương pháp chụp X-quang chưa xác định được.
• Sinh thiết: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể sẽ yêu cầu sinh thiết, cụ thể là thu thập mẫu mô, gửi đến phòng thí nghiệm để phát hiện ung thư (nếu có).

Cách điều trị vôi hóa xương

Vôi hóa xương không thể chữa dứt điểm, các biện pháp áp dụng chủ yếu là nhằm mục đích giảm đau. Đối với tình trạng này, tùy theo mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể sẽ chỉ định một số cách điều trị như sau: (4)

• Thực hiện vật lý trị liệu, tập thể dục thể thao: Đây là giải pháp cơ bản, tập trung vào cải thiện triệu chứng, làm chậm quá trình thoái hóa, vôi hóa ở xương. Đồng thời, các bài tập còn có tác dụng làm thư giãn gân cơ, giúp giảm đáng kể triệu chứng đau nhức thường gặp. Tuy nhiên, quá trình thực hiện đòi hỏi phải kiên trì và đúng phương pháp để đảm bảo đạt được hiệu quả cao.
• Điều trị bằng tia hồng ngoại: Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng tia hồng ngoại, cụ thể là chiếu đèn vào vùng xương bị vôi hóa để làm giảm tình trạng đau nhức. Tác dụng giảm đau sẽ không kéo dài nhưng có thể cải thiện tạm thời triệu chứng khó chịu, giúp người bệnh hạn chế phụ thuộc vào thuốc.
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn (Acetaminophen, Ibuprofen, Naproxen sodium…): Đây là phương pháp giảm đau tạm thời, không có tác dụng điều trị triệt để. Tuy nhiên, người bệnh không nên dùng kéo dài để tránh gây ảnh hưởng đến dạ dày và sức khỏe. Trong hầu hết các trường hợp, phương pháp này chỉ được chỉ định khi các cách điều trị khác không đem lại hiệu quả. Ngoài ra, người bệnh nên tuyệt đối tuân theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
• Phẫu thuật: Nếu tất cả các phương pháp điều trị nội khoa hoàn toàn không mang lại hiệu quả cải thiện, bác sĩ có thể sẽ chỉ định phẫu thuật.

Đối với tình trạng xương bị vôi hóa, dù áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào, bác sĩ cũng sẽ yêu cầu người bệnh tái khám định kỳ để kiểm tra biến chứng tiềm ẩn. Điều này sẽ giúp kiểm soát kịp thời các vấn đề nghiêm trọng khác, đảm bảo quá trình điều trị và phục hồi diễn ra thuận lợi nhất.

Biện pháp phòng ngừa xương bị vôi hóa

Tình trạng vôi hóa xương có thể được chủ động phòng ngừa ngay từ sớm bằng một số giải pháp hữu ích như sau:

• Thực hiện thăm khám sức khỏe định kỳ để kiểm tra lượng Canxi trong xương, phát hiện những bất thường liên quan đến tình trạng vôi hóa ở xương (nếu có).
• Một số loại thuốc hoặc liệu pháp điều trị có thể ảnh hưởng đến khả năng chuyển hóa Canxi trong cơ thể, chẳng hạn như: thuốc điều hòa huyết áp, Cholesterol, liệu pháp thay thế hormone… Vì vậy, người bệnh nên trao đổi kỹ với bác sĩ trước khi sử dụng để tránh vấn đề không mong muốn.
• Từ bỏ thói quen hút thuốc lá để tránh nguy cơ bị vôi hóa ở xương, tim và động mạch.
• Xây dựng một chế độ ăn lành mạnh, đảm bảo cung cấp đủ lượng Canxi cần thiết mỗi ngày cho cơ thể với các loại thực phẩm sau: các loại hạt (vừng, hạt chia…), phô mai, sữa chua, hạnh nhân, các loại đậu…
• Duy trì thói quen tập thể dục đều đặn mỗi ngày để giữ xương luôn chắc khỏe, cải thiện tuần hoàn máu, giúp cơ thể vận chuyển Canxi đến nơi cần thiết thay vì tích tục trong các mô mềm.

Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, là nơi quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ ngoại khoa giàu kinh nghiệm, tận tâm, nhiệt tình như: TTND.GS.TS.BS Nguyễn Việt Tiến; PGS.TS.BS Đặng Hồng Hoa; TS.BS Tăng Hà Nam Anh; ThS.BS.CKII Trần Anh Vũ; BS.CKI Trần Xuân Anh, ThS.BS.CKI Lê Đình Khoa, TS.BS Đỗ Tiến Dũng; TS.BS.CKII Vũ Hữu Dũng… Đây cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh về cơ xương khớp với kỹ thuật hiện đại theo phác đồ cập nhật quốc tế.

Bệnh viện còn được trang bị hệ thống máy móc, trang thiết bị chẩn đoán hình ảnh hiện đại như: máy chụp CT 768 lát cắt Somatom Drive, máy cộng hưởng từ thế hệ mới Magnetom Amira BioMatrix, robot Artis Pheno, máy đo mật độ xương, máy siêu âm…; hệ thống kính vi phẫu thuật Opmi Vario 700 Zeiss, bàn mổ Meera-Maquet… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về cơ xương khớp…

BVĐK Tâm Anh còn sở hữu hệ thống phòng khám khang trang, khu nội trú cao cấp; khu vực phục hồi chức năng hiện đại; quy trình chăm sóc hậu phẫu toàn diện giúp bệnh nhân nhanh chóng hồi phục và ổn định sức khỏe sau phẫu thuật.

Để đặt lịch khám và điều trị với các chuyên gia đầu ngành tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là tổng hợp tất cả các thông tin liên quan đến vôi hóa xương. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh sẽ cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích để chủ động phòng ngừa, theo dõi và điều trị sớm, hạn chế được biến chứng nguy hiểm về sau.