Thụ tinh nhân tạo IUI: Quy trình, tỷ lệ thành công của phương pháp

Thụ tinh nhân tạo bằng cách bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) là phương pháp hỗ trợ sinh sản tiên tiến, phổ biến và ít tốn kém nhất hiện nay. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, phương pháp này cho hiệu quả cao nhờ trang thiết bị y tế hiện đại nhất, đồng thời các kỹ thuật thực hiện được tiến hành một cách chuẩn xác bởi những chuyên gia, bác sĩ có kinh nghiệm về vô sinh hiếm muộn tại Việt Nam.

Thụ tinh nhân tạo IUI là gì?

Thụ tinh nhân tạo là phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung (Intrauterine Insemination – IUI), được tiến hành bằng cách chọn lọc những tinh trùng khỏe nhất của người chồng, sau đó bơm vào buồng tử cung của người vợ ở thời điểm rụng trứng. Kết quả là tinh trùng bơi vào ống dẫn trứng, thụ tinh với trứng của người vợ và thụ thai như bình thường. (1)

Phương pháp này nhằm giúp tăng khả năng đậu thai cho những cặp vợ chồng hiếm muộn do tinh trùng ít và yếu, lạc nội mạc tử cung nhẹ, có yếu tố không thuận lợi tại cổ tử cung… hoặc vô sinh hiếm muộn không rõ nguyên nhân.

Xem thêm: IUI và IVF khác nhau như thế nào?

Khi nào cần áp dụng phương pháp thụ tinh nhân tạo?

Thông thường, phương pháp thụ tinh nhân tạo IUI sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện trong các trường hợp sau: (2)

• Vô sinh không rõ nguyên nhân: Phương pháp IUI thường được chỉ định sử dụng điều trị đầu tiên cho các cặp vợ chồng vô sinh chưa rõ nguyên nhân. Trường hợp này thông thường cần có sự kết hợp của thuốc kích thích gây rụng trứng.
• Người vợ mắc bệnh lý lạc nội mạc tử cung: Đối với các trường hợp vô sinh xuất phát từ nguyên nhân vợ mắc bệnh lý lạc nội mạc tử cung (bao gồm lạc nội mạc tử cung trong cơ tử cung, buồng trứng hoặc ở vùng chậu) mức độ nhẹ và trung bình, người vợ được chỉ định dùng thuốc để hỗ trợ có được trứng chất lượng tốt, sau đó kết hợp cùng phương pháp IUI có thể là lựa chọn điều trị bước đầu.
• Vô sinh ở nam giới: Việc phân tích tinh dịch đồ là một trong những xét nghiệm đầu tiên được chỉ định nhằm đánh giá tình trạng vô sinh của các cặp vợ chồng vô sinh – hiếm muộn. Thông qua xét nghiệm này có thể thấy số lượng tinh trùng, khả năng di chuyển cũng như kích thước, hình dạng tinh trùng của người chồng có bất thường hay không. Thụ tinh nhân tạo được sử dụng để tách và cô đặc tinh trùng có tính di động cao ra khỏi mẫu tinh trùng để thu được tinh trùng có chất lượng tốt, sẵn sàng cho quy trình bơm.
• Vô sinh liên quan đến cổ tử cung: Cổ tử cung là cơ quan giao nhau giữa buồng tử cung và âm đạo, nằm sâu bên trong và tận cùng đường âm đạo. Chất nhầy được sản xuất từ cổ tử cung ở chu kỳ rụng trứng sẽ tạo nên môi trường lý tưởng để tinh trùng có thể di chuyển từ âm đạo đến ống dẫn trứng.

Trong trường hợp chất nhầy quá dày sẽ cản trở sự di chuyển của tinh trùng, ngăn không cho tinh trùng đến kết hợp với trứng. Một số trường hợp khác, nếu cổ tử cung có vết sẹo do các thủ thuật từ sinh thiết hoặc thủ thuật cũng có thể làm chất nhầy cổ tử cung không thuận lợi cho sự di chuyển của tinh trùng. Lúc này, phương pháp thụ tinh nhân tạo được chỉ định để trực tiếp bơm tinh trùng vào buồng tử cung.

• Vô sinh liên quan đến chu kỳ rụng trứng: Bơm tinh trùng có thể là lựa chọn đầu tiên cho các trường hợp vô sinh liên quan đến rụng trứng, bao gồm cả những trường hợp không rụng trứng hoặc rụng trứng không đều.
• Người vợ dị ứng với tinh dịch: Đây là một trường hợp hiếm gặp, người vợ có thể bị dị ứng với thành phần có trong tinh dịch của người chồng. Do đó, khi xuất tinh vào âm đạo có thể gây hiện tượng rát, sưng đỏ nơi tinh dịch tiếp xúc với niêm mạc. Trường hợp dị ứng ở mức độ nghiêm trọng, cần sử dụng đến phương pháp này để loại bỏ protein trong tinh dịch trước khi đưa vào âm đạo hoặc tử cung của người vợ.
• Mẹ đơn thân: Trường hợp người phụ nữ không muốn lập gia đình nhưng vẫn muốn mang thai và có con, họ sẽ cần đến tinh trùng của người hiến tặng để mang thai. Lúc này, kỹ thuật thụ tinh nhân tạo được chỉ định để hỗ trợ mẹ đơn thân bằng cách lấy mẫu tinh trùng của người hiến tặng từ ngân hàng tinh trùng đã được bảo quản đông lạnh, đạt chứng nhận kiểm định để rã đông, và bơm vào tử cung của người phụ nữ xin tinh trùng.
• Thụ tinh nhân tạo cho người đồng giới nữ: Các cặp đôi đồng giới nữ muốn có con có thể thực hiện thụ tinh nhân tạo với tư các mẹ đơn thân. Lưu ý, cặp đôi nên trao đổi về việc ai là người sẽ mang thai và sinh em bé. Sau khi có chỉ định thực hiện thụ tinh nhân tạo, cặp đôi cần huy động một người hiến tặng tinh trùng để tráo đổi mẫu với ngân hàng tinh trùng. Người nữ sẽ nhận được một mẫu tinh trùng vô danh để tiến hành thực hiện thụ tinh nhân tạo.

Trường hợp nào không nên sử dụng phương pháp IUI?

Mặc dù kỹ thuật thụ tinh nhân tạo là phương pháp hỗ trợ sinh sản hiệu quả nhưng trong một số trường hợp không nên sử dụng, cụ thể là:

• Người chồng có số lượng tinh trùng rất ít, dị dạng và di động kém.
• Người vợ bị tắc 2 ống dẫn trứng, hoặc 2 ống dẫn trứng bị tổn thương nặng.
• Người vợ bị suy buồng trứng, ung thư buồng trứng hoặc gặp những bất thường khác ở buồng trứng.
• Người vợ mắc bệnh lý lạc nội mạc tử cung nặng.

Tham khảo: Thụ tinh IUI có phải con mình không?

Điều kiện tiến hành thụ tinh nhân tạo (IUI)

ThS.BS Giang Huỳnh Như, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, điều kiện quan trọng nhất để quá trình IUI diễn ra thuận lợi gồm:

• Cả hai vòi trứng hoặc ít nhất một vòi và buồng trứng của người vợ thông.
• Tinh dịch của người chồng bình thường hay chỉ bất thường nhẹ hoặc vừa.

Quá trình bơm tinh trùng vào tử cung diễn ra như thế nào?

Để phương pháp thụ tinh nhân tạo phát huy kết quả tốt nhất, quy trình thực hiện phải trải qua các bước như sau: (3)

Bước 1: Thăm khám ban đầu, kiểm tra sức khỏe hai vợ chồng

Hai vợ chồng được thăm khám ban đầu, tham gia một số xét nghiệm chuyên sâu cần thiết để xác định nguyên nhân hiếm muộn, nếu nguyên nhân hiếm muộn có thể giải quyết được bằng bơm tinh trùng và người bệnh đủ điều kiện để thực hiện, bác sĩ sẽ lên lịch và hướng dẫn bước điều trị tiếp theo.

Bước 2: Kích thích buồng trứng

Bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kích thích buồng trứng nhằm tạo được từ 1- 3 trứng trưởng thành. Cụ thể:

Thông thường người bệnh bắt đầu dùng thuốc (uống hoặc tiêm) từ ngày 2 – 3 của chu kỳ kinh nguyệt, và siêu âm 2 – 3 lần trong quá trình kích thích buồng trứng để theo dõi tình hình phát triển nang noãn, có phương án dự đoán chính xác ngày có thể đưa tinh trùng vào tử cung thuận lợi. Đến khi phát hiện nang noãn đã trưởng thành, người vợ được tiêm hCG để gây rụng trứng. Quá trình bơm tinh trùng thông thường sẽ được thực hiện sau 36 – 40 giờ kể từ mũi tiêm cuối cùng.

Bước 3: Lấy và lọc rửa mẫu tinh trùng

Vào ngày bơm tinh trùng vào buồng tử cung, người chồng sẽ lấy mẫu tinh trùng. Mẫu tinh trùng này cần tuân thủ đúng theo chỉ dẫn của bác sĩ, kiêng quan hệ tinh dục trong khoảng 2 – 3 ngày.

Mẫu tinh dịch được lấy và chứa trong lọ chuyên dụng, thời gian lấy tinh dịch vào khoảng 2 giờ trước khi tiến hành IUI.

Lọc rửa tinh trùng được xem là bước vô cùng quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến kết quả cuối cùng của phương pháp IUI. Quá trình này được tiến hành trong phòng Lab nhằm chọn ra những tinh trùng đạt chuẩn nhất, thúc đẩy quá trình thụ thai diễn ra thuận lợi hơn.

Bước 4: Bơm tinh trùng vào buồng tử cung

Khoảng 10 – 14 ngày tính từ ngày kích thích buồng trứng và sau 36 tiếng tiêm thuốc rụng trứng, tùy theo thể trạng người vợ mà tiến hành bơm tinh trùng vào buồng tử cung.

Người bệnh sẽ được nằm ở tư thế như khám phụ khoa thông thường. Tiếp đó, tinh trùng đã được lọc rửa được hút vào ống bơm, tiến hành bơm vào tử cung người vợ. Thời gian bơm tinh trùng vào tử cung diễn ra rất nhanh chóng, chỉ mất khoảng 5 phút là hoàn thành.

Sau khi bơm, người bệnh sẽ được nằm nghỉ ngơi một thời gian ngắn 15 – 30 phút. Đây là thủ thuật đơn giản, thường không gây khó chịu gì. Sau bơm người bệnh có thể cảm thấy một chút dịch chảy ra từ âm đạo, đó có thể là chất nhầy tạii cổ tử cung hoặc môi trường sử dụng để lau cổ tử cung.

Bước 5: Thử thai

Sau quy trình IUI khoảng 14 ngày, người vợ sẽ được thử thai và siêu âm thai để xác định kết quả thụ thai có thành công hay không. Nếu kết quả có thai, người vợ cần dưỡng thai theo lời khuyên của bác sĩ, cũng như tuân thủ chỉ định khám thai định kỳ để quá trình mang thai an toàn, khỏe mạnh.

Phương pháp thụ tinh nhân tạo tuy đơn giản nhưng bạn cần tham khảo và lựa chọn thực hiện ở cơ sở y tế uy tín, có chuyên khoa hỗ trợ sinh sản để quá trình chào đón con yêu diễn ra một cách an toàn nhất, giảm thiểu tối đa các nguy cơ không mong muốn.

Tỷ lệ thành công

Tỷ lệ thành công của phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung trung bình không cao (4). Trong trường hợp thụ tinh nhân tạo thất bại nhiều lần, hoặc người chồng có tinh trùng yếu, tinh trùng ít hoặc tinh trùng dị dạng; người vợ bị tắc vòi trứng hoặc tuổi đã lớn (trên 40 tuổi) thì hai vợ chồng sẽ được tư vấn phương pháp thụ tinh ống nghiệm (IVF) – Bơm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI), phẫu thuật lấy tinh trùng (PESA/MESA), trưởng thành trứng non trong ống nghiệm (IVM), kỹ thuật hỗ trợ thoát màng…

ThS.BS Giang Huỳnh Như cho biết, tỷ lệ thành công của IUI còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác, trong đó, 5 yếu tố tiên quyết là:

1. Độ tuổi của người vợ

Các nghiên cứu đã chứng minh chức năng sinh sản của phụ nữ sẽ giảm dần theo độ tuổi, kéo theo đó là tỷ lệ có thai cũng giảm theo. Phụ nữ ở độ tuổi dưới 25 có tỷ lệ mang thai cao nhất, chiếm khoảng 24%, sau đó sẽ giảm xuống còn 3.8 – 4.1% ở người trên 40 tuổi.

Ngay cả khi đã mang thai, việc giữ thai ở phụ nữ lớn tuổi cũng khó khăn hơn, cũng như tỷ lệ sảy thai và gặp biến chứng thai kỳ cũng cao hơn. Do đó, đối với các trường hợp điều trị vô sinh hiếm muộn ở phụ nữ trên 40 tuổi, các bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp hiệu quả khác thay cho IUI.

2. Thời gian vô sinh – hiếm muộn

Thời gian vô sinh – hiếm muộn càng lâu thì hiệu quả của phương pháp IUI càng giảm. Phương pháp sẽ phát huy hiệu quả cao nhất ở trường hợp dưới 2 năm, giảm hiệu quả rõ rệt nếu sau 6 năm chung sống.

Chính vì thế, nếu các cặp vợ chồng đã kết hôn trên 1 năm, quan hệ tình dục bình thường 2 – 3 lần/tuần, không sử dụng các biện pháp tránh thai mà không có thai thì nên thăm khám càng sớm càng tốt để các phương pháp hỗ trợ sinh sản phát huy hiệu quả cao nhất.

3. Chất lượng nang noãn và tình trạng tử cung ở người vợ

Chất lượng nang noãn và tình trạng tử cung sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả của phương pháp thụ tinh nhân tạo. Để phương pháp đạt hiệu quả cao nhất, nội mạc tử cung người vợ phải đủ tốt và phải có 1-3 nang noãn đạt tiêu chuẩn về kích thước vào ngày kích thích rụng trứng.

Ở những người vợ mắc bệnh lý lạc nội mạc tử cung nặng, ống dẫn trứng và mô buồng trứng có thể bị tổn thương gây khó khăn cho phương pháp IUI. Lúc này, phương pháp được ưu tiên sử dụng là thụ tinh trong ống nghiệm IVF.

4. Chất lượng tinh trùng ở người chồng

Mật độ tinh trùng trong tinh dịch, hình dạng và khả năng di động của tinh trùng góp phần không nhỏ vào kết quả điều trị vô sinh hiếm muộn bằng phương pháp IUI.

Các nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ thành công của IUI sẽ cao nếu mật độ và khả năng di động tốt và tổng số tinh trùng đảm bảo ở mức trên 5 triệu tinh trùng. Với những trường hợp tinh trùng yếu, sau lọc rửa vẫn chỉ đáp ứng dưới 5 triệu tinh trùng vẫn có thể xem xét sử dụng phương pháp IUI.

5. Phác đồ điều trị và kinh nghiệm của bác sĩ điều trị

Mặc dù IUI là một thủ thuật đơn giản nhưng đòi hỏi phải có phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp, cũng như kinh nghiệm của bác sĩ điều trị… Do đó, các cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn nên tham khảo, chọn lựa cơ sở y tế uy tín có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao để việc điều trị đạt kết quả tốt nhất.

Kinh nghiệm giúp tăng tỉ lệ thành công

Hầu hết các cặp vợ chồng đều mong muốn may mắn sẽ mỉm cười với mình ngay từ lần đầu tiên thực hiện IUI. ThS.BS Giang Huỳnh Như chia sẻ một số kinh nghiệm giúp các cặp vợ chồng tự tin hơn, chuẩn bị hành trang kỹ càng hơn trước khi bước vào quá trình này.

Chế độ dinh dưỡng khoa học: Cả hai vợ chồng cần xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết, sinh hoạt lành mạnh, uống đủ nước, bổ sung các loại vitamin tổng hợp chứa axit folic… để duy trì sức khỏe tốt trước khi bắt đầu quá trình IUI và mang thai sau đó.

Vận động nhẹ nhàng trước và sau thủ thuật IUI: Việc tập luyện, vận động quá sức trong thời gian trước và sau khi bơm tinh trùng vào tử cung có thể làm xuất hiện các cơn co tử cung, gây trở ngại cho việc tinh trùng gặp trứng và thụ thai. Do đó, thời gian này người vợ cần tham khảo các bài tập nhẹ nhàng, tránh các bài tập vận động mạnh.

>> Xem thêm: Sau bơm IUI bao lâu thì tinh trùng gặp trứng? Chuyên gia IUI giải đáp

Giữ tinh thần thoải mái, không nên quá bận tâm vào que thử thai: Việc trông ngóng kết quả là điều rất dễ hiểu, tuy nhiên, nhiều trường hợp que thử thai không cho kết quả chính xác. Hai vợ chồng cần đến cơ sở y tế theo như chỉ định của bác sĩ để được tiến hành xét nghiệm và siêu âm, xác định chính xác kết quả mang thai hay không.

Có kế hoạch dự phòng: Nhiều trường hợp IUI không thành công sẽ khiến vợ chồng nản chí. Tuy nhiên, có rất nhiều phương pháp hỗ trợ sinh sản khác có thể được lựa chọn cho các trường hợp vô sinh hiếm muộn khác nhau. Hai vợ chồng có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để biết chính xác nguyên nhân không thành công, từ đó có lựa chọn phương pháp khác hiệu quả hơn.

Các yếu tố rủi ro

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung là thủ thuật tương đối đơn giản, nguy cơ gặp biến chứng rất thấp. Một số rủi ro có thể gặp phải khi thực hiện IUI gồm: (5)

• Nguy cơ nhiễm trùng tử cung, vòi trứng và vùng chậu: Rất thấp.
• Nguy cơ mang đa thai: Phương pháp thụ tinh nhân tạo không liên quan đến tăng nguy cơ đa thai nhưng khi kết hợp sử dụng thuốc kích thích rụng trứng có thể làm nguy cơ mang đa thai tăng lên.

Việc mang đa thai sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ hơn so với đơn thai, trong đó thường gặp nhất là chuyển dạ sớm và nhẹ cân. Do đó, nếu kết quả có thai, người vợ cần dưỡng thai theo lời khuyên của bác sĩ, cũng như tuân thủ chỉ định khám thai định kỳ để quá trình mang thai an toàn, khỏe mạnh.

Quy trình thực hiện IUI tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, các cặp vợ chồng hiếm muộn sẽ được thăm khám, thực hiện các xét nghiệm. Nếu bệnh nhân có đầy đủ các điều kiện cần thiết, việc thụ tinh nhân tạo được tiến hành với các bước như sau:

• Vào ngày 2 hoặc ngày 3 của vòng kinh, người vợ được dùng thuốc kích thích buồng trứng. Ngày 6 – 7 vòng kinh, người vợ đến siêu âm để đánh giá tình trạng đáp ứng buồng trứng, qua đó bác sĩ sẽ điều chỉnh thuốc và hẹn ngày siêu âm tiếp theo.
• Khoảng ngày 9 – 10, nếu có nang noãn “chín”, người vợ được tiêm thuốc rụng trứng. Sau 36 – 40 giờ kể từ khi tiêm thuốc rụng trứng, người chồng được chỉ định lấy tinh trùng để lọc rửa, chọn tinh trùng di động tốt và tiến hành bơm vào tử cung người vợ. Người vợ được nghỉ ngơi tại chỗ khoảng 15 phút. Về nhà, người vợ vẫn có thể làm việc bình thường, tuy nhiên hạn chế hoạt động mạnh để hỗ trợ việc thụ thai thành công và thai sau đó phát triển tốt.
• 2 tuần sau khi bơm tinh trùng (IUI), người vợ đến bệnh viện để kiểm tra kết quả. Nếu có thai, sẽ tiến hành dưỡng thai, khám thai định kỳ. Nếu chưa có thai, hai vợ chồng được thăm khám và tư vấn với bác sĩ để quyết định hướng điều trị tiếp theo.

Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ y bác sĩ là những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực điều trị vô sinh hiếm muộn tại Việt Nam; sở hữu hệ thống máy móc, trang thiết bị hiện đại, hệ thống khí sạch theo tiêu chuẩn quốc tế, phòng Lab, hệ thống tủ nuôi cấy tối ưu chất lượng phôi, nâng cao tỷ lệ thành công…

Thường xuyên cập nhật và ứng dụng các phác đồ điều trị hiện đại nhất thế giới, đa dạng các kỹ thuật hỗ trợ cho nhiều trường hợp khác nhau như tiêm tinh trùng vào bào tương noãn ICSI, hỗ trợ phôi thoát màng, đông phôi, đông tinh trùng, đông noãn giúp khách hàng chủ động thời gian mang thai và sinh con khoẻ mạnh.

Đặc biệt, mỗi khách hàng đến thăm khám và điều trị tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh sẽ được xây dựng một phác đồ điều trị riêng, phù hợp với thể trạng cũng như từng vấn đề điều trị của khách hàng.

Hi vọng với những thông tin cơ bản về thụ tinh nhân tạo IUI trên đây sẽ giúp các cặp vợ chồng có thêm kiến thức, từ đó đưa ra lựa chọn cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa hỗ trợ sinh sản nổi tiếng để “hiện thực hóa” giấc mơ làm cha, làm mẹ.