Mẻ – một gia vị truyền thống trong ẩm thực Việt Nam. Bài viết sẽ giới thiệu về mẻ là gì, cách làm mẻ đơn giản tại nhà, các món ngon nấu với mẻ và những lưu ý khi sử dụng mẻ an toàn cho sức khỏe. Mời bạn cùng theo dõi nhé!
Contents
Mẻ là gì?
Mẻ hay còn gọi là cơm mẻ, là một loại gia vị có vị chua gắt và mùi thơm đặc trưng, thường được làm từ cơm nguội hoặc bún lên men. Mẻ có xuất xứ từ miền Bắc Việt Nam, nhưng cũng được sử dụng phổ biến ở các vùng miền khác.
Mẻ không chỉ làm tăng hương vị cho các món ăn như bún riêu, canh chua, lẩu, các món om, thịt trâu cơm mẻ, ốc nấu đậu phụ chuối xanh,… mà còn có nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ chứa nhiều chất đạm, axit amin, vitamin và acid lactic. Mẻ giúp kích thích vị giác, tăng tiết dịch vị, hỗ trợ tiêu hóa, duy trì cân bằng vi khuẩn trong ruột và chống oxy hóa.
Cách làm mẻ
Có nhiều cách làm mẻ tại nhà, nhưng đều cần có những nguyên liệu và dụng cụ cơ bản như sau: • Gạo: 500g • Nước ấm • Hũ thủy tinh hoặc lọ sành, sứ Dưới đây là ba cách làm mẻ phổ biến và đơn giản nhất:
Cách 1: Làm mẻ từ cơm nát và nước cơm (dùng được sau 2 tuần)
• Bước 1: Gạo vo sạch, cho nước nhiều hơn nấu cơm bình thường để được cơm nát. • Bước 2: Khi nước sôi, chắt nước cơm vào một hũ thủy tinh sạch. • Bước 3: Cơm đã chín, đợi cơm nguội, cho cơm vào hũ thủy tinh cùng nước cơm. Cơm sâm sấp mặt nước cơm trong hũ, đậy kín là được. • Bước 4: Đợi 2 tuần, mở hũ ra kiểm tra. Mẻ là phần nước cơm có mùi chua trong hũ. Lọc nước mẻ ra, để trong một chiếc bình thủy tinh khác để dùng dần.
Cách 2: Làm mẻ từ cơm nát ủ kín (dùng được sau 1 tuần)
• Bước 1: Nấu cơm nát như cách 1. • Bước 2: Khi cơm nguội, trộn cơm với một ít nước ấm. Dùng tay bóp đều để hạt cơm nát và cho vào hũ thủy tinh, đậy kín. • Bước 3: Ủ cơm trong khoảng 1 tuần cho đến khi cơm lên men. Khi nấu ăn thì lọc lấy nước mẻ để dùng.
Cách 3: Làm mẻ từ cơm nguội và sữa chua (dùng được sau 2 ngày)
• Bước 1: Nấu cơm bình thường, để nguội. • Bước 2: Cho 1 – 2 muỗng cà phê sữa chua đã lên men trộn đều với cơm, rồi đổ hỗn hợp này vào hũ thủy tinh đã được khử trùng và bọc kín miệng hũ. • Bước 3: Đặt hũ trong nồi nước ấm ở 82 độ C, rồi đem ủ vào trong lò nướng hoặc những nơi có độ ẩm 82 độ C như máy làm yogurt, nồi cơm điện…Sau khoảng 2 – 3 ngày mẻ sẽ lên men với mùi chua dịu.
Các món ngon nấu với mẻ
Mẻ là một gia vị đa dụng, có thể nấu với nhiều loại thực phẩm khác nhau để tạo ra những món ăn ngon miệng và hấp dẫn. Dưới đây là một số gợi ý cho bạn:
Bún riêu cua/ lẩu riêu cua: Một món ăn truyền thống của người Bắc, được làm từ bún, cua đồng, cà chua, rau muống, giấm bỗng, mẻ và các gia vị khác. Mẻ giúp tạo vị chua thanh cho nước dùng, kết hợp với vị ngọt của cua và cà chua, tạo nên hương vị độc đáo và đậm đà cho món bún riêu.
Canh chua: Một món ăn đặc trưng của miền Nam, được làm từ cá lóc, cà chua, dứa, rau muống, rau ngổ, tía tô, ớt, mẻ và các gia vị khác. Mẻ giúp tạo vị chua dịu và thơm cho nước canh, kết hợp với vị ngọt của cá và dứa, tạo nên một món canh chua thanh mát và ngon miệng.
Lẩu: Một món ăn được nhiều người yêu thích, đặc biệt vào những ngày se lạnh, được làm từ nước dùng, thịt, hải sản, rau củ và các gia vị khác. Mẻ giúp tạo vị chua nhẹ và thơm cho nước dùng, kết hợp với vị ngọt của thịt và hải sản, tạo nên một món lẩu hấp dẫn và bổ dưỡng.
Các món om: Một món ăn đơn giản nhưng ngon miệng, được làm từ thịt, cá, ốc, cua, đậu phụ, chuối xanh, cà chua, mẻ và các gia vị khác. Mẻ giúp tạo vị chua gắt và thơm cho nước om, kết hợp với vị ngọt của thịt, cá, ốc, cua, đậu phụ, chuối xanh, cà chua, tạo nên một món om đậm đà và thấm đẫm.
Những lưu ý khi làm mẻ
· Nên dùng hũ thủy tinh, hay được làm bằng sành, sứ để nuôi mẻ. Tránh dùng hũ nhựa vì quá trình lên men của mẻ có thể sẽ giải phóng độc tốc trong chất liệu nhựa. · Cần kiểm tra cơm không bị mốc trước khi dùng để lấy nuôi mẻ hoặc làm mẻ. · Các dụng cụ đựng mẻ nên được khử trùng, trụng nước sôi và lau khô ráo trước khi đựng. · Thấy mẻ có dấu hiệu bị mốc nên bỏ hết, không nên giữ lại.
Kết luận
Mẻ có nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ chứa nhiều chất đạm, axit amin, vitamin và acid lactic. Mẻ cũng làm tăng hương vị cho các món ăn như bún riêu, canh chua, lẩu, các món om, thịt trâu cơm mẻ, ốc nấu đậu phụ chuối xanh,… Bạn có thể tự làm mẻ tại nhà với các nguyên liệu và cách làm đơn giản, nhưng cần lưu ý về vệ sinh, bảo quản và sử dụng mẻ an toàn cho sức khỏe. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về mẻ, một gia vị đa dụng và đậm chất văn hóa của ẩm thực Việt Nam. Chúc bạn thành công và ngon miệng!
